PENGENALAN
Sebagai
rakyat Malaysia kita perlulah berusaha agar kesepaduan dalam masyarakat
sentiasa terpelihara. Oleh itu, usaha-usaha untuk menyatupadukan masyarakat di
Malaysia giat dilakukan dengan menggunakan pelbagai medium seperti
animasi,berita, buku cerita, drama dan sebagainya. Harus kita sedar bahawa
masyarakat kita terdiri daripada pelbagai kaum dan budaya yang berbeza. Menurut
Zainal Abidin Ahmad Mazlan Zulkifly(2006), ”Tanpa perpaduan, negara itu akan
terdedah kepada pelbagai-bagai kelemahan dan ancaman yang boleh mennjejaskan kedaulatan agama itu
sendiri”.
Oleh itu usaha untuk membentuk perpaduan
dalam kalangan masyarakat bukanlah suatu usaha yang mudah. Maka penulisan kali
ini akan berfokuskan pada peranan animasi dalam menyatupadukan masyakarat di
Malaysia. Animasi yang dipilih bertajuk Upin dan Ipin. Siri animasi Upin dan Ipin merupakan satu
produk yang dihasilkan oleh syarikat Les Copaque yang pada mulanya disiarkan
pada tahun 2007 di siaran TV9. Animasi ini berlatarkan budaya setempat yang
bertemakan konsep kampung. Penduduknya pula terdiri daripada watak yang dari
pelbagai kaum. Hal ini akan menunkukkan interaksi mereka yang dari pelbagai
latar belakang kaum yang berbeza, menjalani hari-hari kehidupan di kampung itu,
dengan harmoni dan melalui pengalaman manis, suka duka,riang dan tawa bersama.
Watak
yang terdapat dalam animasi ini ialah Upin dan Ipin iaitu adik beradik kembar,
kakak mereka iaiti Kak Ros. Upin dan Ipin juga mempunyai sahabat baik iaitu
Ehsan yang memainkan watak sebagai seorang ketua kelas, Fizi pula adalah sepupu
kepada Ehsan yang berpewatakan sering menjadi mangsa keadaan. Mei Mei pula
seorang gadi Cina yang mempunyai paras rupa comel, mempunyai budi pekerti yang
baik dan berani menyuarakan pendapat. Mail pula suka berniaga dan mempunyai ciri-ciri seseorang yang cekap
menguruskan perniagaan. Seterusnya ialah Jarjit merupakan seorang kanak-kanak Sikh yang
berpewatakan ceria. Jarjit sangat gemar berteka teki dan kelihatan lebih matang
dari kawan-kawan Upin dan Ipin yang lain.
BAB 1 :
PERANAN ANIMASI UPIN DAN IPIN DALAM
MENYATUPADUKAN MASYARAKAT DI MALAYSIA
Apabila
kita menonton kisah Upin dan Upin, kita dapat menghayati dan melihat pelbagai
contoh yang menunjukkan mereka hidup dalam keadaan yang harmoni. Antara contoh
peristiwa ialah dalam animasi Upin dan Ipin Musim 1, kisah yang bertajuk
Dugaan. Sinopsis kisahnya adalah seperti berikut :
“Pada
waktu pagi, Upin dan Ipin segera ke dapur
mencari makanan bagi sarapan, tetapi tiada makanan. Kak Ros mengingatkan
bahawa ini hari pertama bulan puasa, dan mereka sudah pun bersahur. Oleh itu, mereka
terpaksa keluar bermain dengan perut kosong sampai senja.
Setelah menewaskan Rajoo dan Mei Mei dalam perlumbaan menarik upih
pinang, Upin dan Ipin berasa dahaga. Kemudian Rajoo ingin membelanja Upin dan Ipin minum, dengan
sepantas kilat adik-beradik kembar itu terus mengangguk kepala. Namun ,hari
masih siang, lalu Mei Mei mengingatkan Upin dan Ipin akan kewajipan berpuasa
mereka, supaya "Tuhan mereka tidak marah".
Upin dan Ipin pulang ke rumah dengan
kelaparan, terpaksa menunggu beberapa jam lagi sampai waktu berbuka puasa. Bagi
mengisi waktu lapang, mereka membaca
sebuah buku ABC baru yang dibelikan oleh Kak Ros. Sebaik sahaja
membuka halaman buku tersebut, mereka terlihat gambar ayam. Buku ejaan A hingga
Z. A untuk Ayam. Dengan tiba-tiba, Ipin terus terbayangkan nikmat ayam goreng.
Kemudian, mereka beralih ke mukasurat J untuk jus. Oleh sebab tercari-cari
mukasurat makanan, Upin dan Ipin merebut-rebut buku itu sehingga buku itu
tercampak ke lantai. Kak Ros yang sedang membasuh pinggan di dapur pun berasa
jengkel mendengar pergaduhan adik-adiknya lalu keluar untuk memarahi mereka.
Tanpa diduga, adik-beradik kembar itu sudah terlelap.”
Dalam
kisah di atas, kita dapat lihat bahawa mereka dapat bermain bersama-sama dengan
mesra. Ini menunjukkan contoh yang baik
bagi meggambarkan perpaduan masyarakat. Rajoo menujukkan sikap yang prihatin
dengan ingin membelanjakan kawan-kawannya yang lain selepas bermain menarik
upih bersama-sama. Kemudian Mei Mei menegur Upin dan Ipin untuk mengingatkan
bahawa mereka sedang berpuasa. Hal ini menunjukkan toleransi yang amat baik.
Mereka menghormati perbezaan kepercayaan dan bangsa. Itu semua bukanlah
penghalang untuk mereka hidup bersama dan menjalankan aktiviti harian mereka
dengan baik seperti aktiviti rutin kanak-kanak iaitu bermain.
Seterusnya
ialah kisah animasi Upin dan Ipin pada Musim ke sembilan yang bertajuk Jambatan
Ilmu. Petikan dari sinopsis kisah tersebut ialah :
“Keesokan hari, Upin, Ipin dan kawan-kawan menonton Mei Meiberceritakan
Mat Jenin di pondok tempat bermain. Ketika membuat babak mengeluh kesakitan,
kata-katanya sungguh melucukan hinggaMail terpanggil
untuk memperbetulkan kata-kata Mei Mei dengan mengingatkan pesan Cikgu Melati di tadika sewaktu sebelum cuti sekolah supaya tidak
berbahasa pasar ketika bercerita kerana "bahasa jiwa bangsa".”
Dalam
kisah ini, menunjukkan bahawa penekanan menggunakan bahasa Melayu dengan betul.
Ini memberi satu impak positif yang dapat memberi kesan ke dalam diri penonton
akan pentingnya menggunakan bahasa dengan betul. Bahasa merupakan perantaraan
manusia berkomunikasi. Dengan menggunakan bahasa yang sama iaitu bahasa melayu,
ini dapat memudahkan masyarakat di Malaysia untuk saling berkomunikasi dan
saling berusaha untuk memahami antara satu sama lain.
Contoh seterusnya ialah juga dalam
kisah yang sama iaitu Jambatan Ilmu tetapi episode yang seterusnya iaitu
episode 6. Petikan sinopsisnya ialah :
“Keesokan
hari, berlangsungnya sesi bercerita dari buku di kelas Aman. Sedang Jarjit
hampir selesai bercerita, tiba-tiba sahaja Fizi bangun sambil bernyanyi sumbang
lagu "Sahabat Selamanya" tetapi sempat ditegur oleh Mei Mei supaya
senyap. Penceritaan Jarjit diakhiri dengan pujian Cikgu Melati.
Kemudian giliran Susanti untuk
tampil bercerita dengan penuh semangat mengenai "Malin Kundang".
Lama-kelamaan mendengar cerita Upin dan Ipin sedar betapa serupanya cerita
Susanti dengan "Si Tanggang". Lantas mereka ungkitkan hal ini
sehingga berlakunya perbalahan. Mujur Cikgu Melati mematahkan perbalahan lalu
berpesan bahawa kedua-duanya ceritanya sama dan bertanya apakah pengajarannya.
Jawab Ipin, haruslah "mengenang jasa orang tua dan mendengar cakap
mereka". Satu kelas bergema dengan "Betul-betul-betul".”
Dalam
kisah Upin dan Ipin tersebut, keadaan kelas yang berlaku proses pengajaran dan
pembelajaran berlangsung dengan mesra dan amat baik, yang para pelajarnya
terdiri daripada berbilang bangsa. Episod ini menayangkan keadaan kelas yang
terkawal dengan baik.
Dalam
kisah ini, nilai yang baik juga turut diterapkan iaitu mengenang jasa orang
tua, serta patuh pada kata-kata orang tua. Masyarakat yang bersatu padu dapat
dibentuk dengan tertanamnya sikap menghormati orang tua. Ini merupakan kunci
penting kepada perpaduan kerana orang tua mempunyai banyak nasihat yang berguna
yang wajar menjadi pedoman orang muda untuk hidup dengan baik.
Kisah
seterusnya ialah Kembara ke Pulau Harta Karun. Petikan sinopsinya ialah :
“Sementara
Hang Upin dan Hang Ipin berbincang dengan Mei Mei tentang isi kandungan peta,
geng lanun Jarjit Singh ternampak sebeling kayu di atas geladak kapal lalu
mengambil kesempatan untuk melepaskan diri dari ikatan mereka lalu merampas
peta harta karun dan kapal sambil menghantar Hang Upin, Hang Ipin dan Puteri
Mei Mei pergi dengan perahu. Setelah lama ditinggalkan di tengah lautan hingga
senja, mujurlah perahu yang dinaiki oleh Hang Upin, Hang Ipin dan Puteri Mei
Mei bertembung dengan kapal nelayan Dzul dan Ijat.
Maka mereka mengambil kesempatan untuk memujuk nelayan berdua itu untuk
mengejar Jarjit Singh hingga ke Pulau Harta Karun. “
Kisah
ini memberikan contoh perpaduan masyarakat dalam cerita tersebut tentang usaha
mereka yang pada mulanya melepaskan diri dari penjahat, kemudiannya meminta
bantuan masyarakat untuk meneruskan misi mereka ke Pulau Harta karun. Banyak
adegan yang memaparkan usaha yang memerlukan watak-watak protaganis bersatu
padu agar mereka dapat menewaskan musuh mereka.
BAB 2 :
USAHA KE ARAH PEMBENTUKAN KESEPADUAN MASYARAKAT DI MALAYSIA
Pada
bab ini, kita akan menelusuri tindakan-tindakan yang telah dilakukan bagi
memastikan kesepaduan masyarakat di negara kita terbentuk dengan baik. Kesepaduan
itu amat penting agar hasilnya membentuk masyarakat yang mempunyai perpaduan
yang kukuh. Menurut Zainal Abidin Ahmad Mazlan Zulkifly(2006), ”Tanpa
perpaduan, negara itu akan terdedah kepada pelbagai-bagai kelemahan dan
ancaman yang boleh mennjejaskan
kedaulatan agama itu sendiri”.
Pada tahun 1970, Dasar Ekonomi Baru
dibentuk, antaranya ialah bertujuan untuk membina sebuah masyarakat yang
bersatu padu dengan cara menyusun semula masyarakat dan berusaha membasmi
kemiskinan. Menurut Yani Yahaya dan Mary Tan Swee Ee(2004),”Proses ini telah
dilaksanakan oleh kerajaan menerusi Dasar Ekonomi Baru(DEB) yang mempunyai
objektif untuk membasmi kemiskinan dan untuk menyusun semula masyarakat. DEB
mempunyai dua matlamat yang utama iaitu pengambilan pekerja-pekerja di pelbagai
sektor ekonomi dan di semua peringkat pekerjaan serta hak milik harta-harta
produktif yang terdapat di dalam negara ini disusun semula supaya pada tahun
1990 orang Melayu akan miliki sekurang-kurangnya 30% daripada hak milik
tersebut”.
Pendeknya
ianya bertujuan untuk mengurangkan jurang perbezaan antara penduduk bandar dan
luar bandar. Seterusnya kita pergi kepada Laporan Pelajaran Razak 1956. Isi
utama yang dinyatakan dalam Laporan Pelajaran Razak 1956 ialah Bahasa Melayu
sebagai bahasa pengantar di semua sekolah. Hal ini bertujuan bahawa dengan
menggunakan bahawa pengantar yang sama iaitu
Bahasa Melayu dalam sistem pendidikan, maka perpaduan dapat dibentuk
dengan baik.
Laporan
Rahman Talib 1960 pula dilaksanakan oleh kerajaan yang bertujuan untuk
mewujudkan sistem pendidikan teknik dan dan vokasional. Ia menjadi aliran baru
dalam pendidikan. Hasilnya, peluang yang lebih besar dibuka agar bumiputera
dapat melanjutkan pelajaran pada peringkat yang lebih tinggi. Kanak-kanak juga
diwajibkan untuk menjalani sesi persekolahan berdasarkan Laporan Rahman Talib
1960. Ringkasnya dasar-dasar yang dikemukan dibawah laporan ini, menjadi usaha
yang bertujuan untuk meningkatkan mobiliti sosial masyarakat. Ini merupakan
langkah kesepaduan sosial yang menekankan peluang dan ruang bagi masyarakat
yang ingin memajukan diri mereka.
Pada
tahun 1984, Tun Dr.Mahathir telah sebagai Menteri Pelajaran telah menubuhkan
satu jawatankuasa bagi menyediakan satu Laporan Kabinet yang berkaitan dengan
pelajaran. Laporan ini menggalakkan para pelajar bumiputera untuk mengambil
jurusan sains dan teknologi sebagai bidang pengajian utama mereka. Agenda yang
dilaksanakan dalam Laporan ini amat membantu kepada kesepaduan sosial.
Selain
itu, pada Akta Pendidikan 1995 juga merupakan
antara usaha untuk menjaga kesepaduan sosial di negara ini. Akta ini
memberikan jaminan berkenaan kesinambungan sekolah vernakular cina dan india di
negara ini. Serta, kuasa Menteri Pelajaran untuk menutup sekolah vernakulat
juga dimansuhkan. Tindakan ini memberikan keyakinan bahawa survival pendidikan
vernakular akan dipertahankan sebagai satu langkah dalam usaha menjaga
kesepaduan masyarakat melalui proses pendidikan.
Menurut
Shamsul Amri Baharuddin(2013), masyarakat Malaysia telah cukup matang untuk
mempertahankan keamanan yang mereka kecapi sekarang. Konflik yang timbul
merupakan satu proses menjati dirikan kehidupan mereka supaya mengutamakan
perundingan dan tolak ansur. Tambahan lagi menurut beliau, proses kesepaduan
masyarakat di Malaysia ini dipanggil stable tension.
BAB 3 :
IMPAK WATAK DALAM ANIMASI UPIN DAN IPIN BAGI MEMBENTUK KESEPADUAN SOSIAL
MASYARAKAT
Kesepaduan sosial merupakan cara untuk
melihat konflik yang berlaku dalam kehidupan bermasyarakat yang terdiri
daripada pelbagai kaum dan bangsa. Sekiranya timbul pelbagai konflik,
anggotanya akan segera mencari jalan penyelesaian melalui perundingan dalam
pelbagai cara dan bentuk. Daripada perspektif kesepaduan sosial, masyarakat
Malaysia bersifat dinamik. Ertinya, masyarakat kita membina kesepaduan sosial
melalui interaksi dan amalan harian secara langsung dan tidak langsung secara
berterusan.
Watak
yang memberi impak yang cukup besar dalam animasi Upin dan Ipin ialah mereka
berdua itu sendiri. Kita dapat lihat dalam setiap siri episod Upin seringkali
membetulkan kesilapan Ipin. Ipin menerima teguran Upin. Adakalnya mereka
bergaduh, namun akhirnya mereka sentiasa berdamai dan bekerjasama untuk
melakukan sesuatu seperti bermain bersama-sama serta mengemas rumah mereka apabila
disuruh oleh Kak Ros.
Seterusnya
ialah Tok Dalang. Dia merupakan penghulu Kampung Durian Runtuh. Dalam episod
Skuad Bebas Denggi, Musim-9 episod 3, Tok Dalang menegur Upin,Ipin dan
kawan-kawannya yang lain. Mereka tidak mengemas sampah sarap di kedai jiran.
Maka Tok Dalang menyuruh mereka mengutip sampah sarap dengan alasan bahawa
sebagai satu komuniti masyarakat, perlu bertanggungjawab. Hal ini bertujuan
bagi mencegah penyakit denggi daripada merebak kerana nyamuk membiak di tempat
banyak sampah sarap. Ini merukan contoh baik untuk memupuk perpaduan masyarakat
kerana saling mengambil tanggungjawab menjaga kebersihan kawasan.
Dalam
siri Al-Kisah Malam Puasa Musim 9, Episod 3, Upin,Ipin, Ehsan, Fizi dan Dzul
pergi untuk solat terawih dengan basikal. Dalam perjalanan, mereka sampai pada
suatu kawasan dan ternampak bayang-bayang seperti kucing. Mereka ketakutan lalu
pantas mengayuh basikal ke masjid. Pakaian mereka menjadi kotor dengan selut.
Tok Dalang memberi mereka pakaian yang baru iaitu baju melayu beserta kain
sarung agar mereka dapat menunaikan solat. Ini merupakan satu impak yang amat
kuat. Peristiwa ini menunjukkan Tok Dalang amat perihatin dan ambil berat
kebajikan masyarakat. Sudah tentu ianya memberi contoh, bagaimana kehidupan
masyarakat yang bersatu padu serta saling bantu membantu berlaku dalam keadaan
sebegini iaitu di masjid pada malam pertama puasa iaitu sebelum menunaikan
solat terawih.
Selain
itu, Kak Ros juga memberikan impak yang kuat kerana sering melarang Upin dan
Ipin daripada bermain melebihi waktu atau melakukan perkara yang bukan-bukan
seperi Upin dan Ipin yang kadangkala bergaduh disebabkan perkara
kecil.Contohnya ialah berebut membuka kamus bergambar kanak-kanak untuk
mellihat dan membanyangkan ayam goreng ketika di bulan puasa. Kak Ros bersikap
tegas bagi memastikan Upin dan Ipin sentiasa dalam kawalan dan berdisiplin. Di
sebalik sikapnya yang tegas, Kak Ros merupakan seorang yang amat penyayang dan
mengambil berat tentang Upin dan Ipin. Opah merupakan nenek baik hati yang tidak
pernah penat untuk menjelaskan kepada Upin dan Ipin tentang setiap perkara yang
ditanyakan oleh mereka.
Dalam
siri animasi yang bertajuk Al-Kisah Hari Raya Musim ke-9 Episod 3, kita dalam
melihat kesepaduan sosial yang baik semasa hari raya. Jarjit dan Mei Mei turut
datang ke rumah Upin dan Upin. Mereka disambut dengan mesra oleh Opah dan Kak
Ros pada hari yang mulia tersebut. Peristiwa ini memberi contoh yang amat baik
dalam membentuk perpaduan yang utuh dalam masyarakat. Walaupun berbeza bangsa dan
agama, ianya tidak menghalang kita untuk hidup bersama dengan harmoni saling
menyayangi dan bertolak ansur. Semua peristiwa dalam animasi ini menunjukkan
ciri-ciri perpaduan dalam masyarakat dengan baik.
BAB 4 :
FAKTOR-FAKTOR YANG MEMBAWA KEPADA KERUNTUHAN PERPADUAN SOSIAL DI MALAYSIA
Antara
faktor-faktor yang menyumbang pada keruntuhan perpaduan ialah aspek pergaulan. Dalam kalangan
masyarakat kita, ada yang hanya bergaul sesama bangsa mereka sahaja dan tidak
ingin bercampur dan mengenali bangsa yang lain. Ini menyukarkan mereka untuk
saling memahami dan mengenali perbezaan,sekaligus menghormati perbezaan mereka.
Seterusnya
ialah perbezaan agama dan budaya. Contohnya ialah penganut agama hindu tidak
memakan lembu kerana dianggap haiwan yang suci manakalan penganut agama yang
lain seperti kristian dan islam memakan
lembu. Hal ini jika tidak difahami serta menghormati perbezaan dan menjelaskan
perbezaaan kefahaman ianya boleh menimbulkan pertengkaran. Tambahan lagi, umat
islam mempunyai hari raya korban dan lembu merupakan haiwan yang dijadikan
sembelihan untuk meraikan hari raya ini.
Tambahan
pula ialah berkenaan memakan haiwan tertentu seperti Khinzir. Umat islam tidak
memakan khinzir kerana dilarang dalam ajaran agama islam, manakala penganut
kristian dan hindu pula memakan babi dan tiada larangan dalam ajaran mereka.
Selain
itu perbezaan status ekonomi masyarakat juga menjadi punca kepada keruntuhan
perpaduan sosial. Perbezaan status ekonomi seperti Cina berada di sektor
perniagaan, india berada di ladang serta kaum melayu berada di pinggir bandar.
Masyarakat yang tidak tersusun status ekonomi, dan terjadinya seolah-olah
kemiskinan dan kemalasan dikaitkan seolah-olah menjadi identiti sesuatu bangsa.
Dalam karya Mitos Peribumi Malas, Syed Hussein Alatas membidas label yang
bersifat negatif tersebut yang ditujukan kepada bangsa melayu dengan
terperinci.
Surat
khabar juga memainkan peranan dalam meruntuhkan perpaduan. Contohnya berita
yang sama dalam akhar dalam bahasa yang berbeza, menceritakan sesuatu peristiwa
itu tidak sama. Contohnya peristiwa A, beberapa akhbar memberi ulasan yang
berbeza yang bercanggah. Sekiranya isu
yang diterbitkan dalam akhbar bersifat kaum, ianya boleh menimbulkan salah
faham dan pertengkaran. Semangat perkauman yang merasakan kaum mereka superior
dan yang selainnya adalah inferior juga boleh timbul dalam diri mereka.
Akhirnya
ialah sikap pemuda masa kini. Mereka sudah tidak mengambil berat soal menjaga
perpaduan dalam masyarakat kita. Apa yang penting bagi mereka hanyalah diri
mereka sendiri. Mereka tidak melihat keutamaan yang lebih besar dalam menjaga
keharmonian dan perpaduan masyarakat. Perkara ini berpunca dari ceteknya ilmu
mereka berkenaan kepentingan menjaga perpaduan kerana mereka hidup dalam
keadaan masyarakat yang agak stabil. Mereka kelihatan tidak berminat untuk
berkenal-kenalan serta cuba untuk memahami jiran tetangga yang sama mahupun
berlainan agama,bangsa dan budaya. Inilah antara penyumbang besar kepada
keruntuhan perpaduan sosial. Iaitu apabila setiap dari kita sebagai rakyat
sudah tidak cakna dalam memelihara perpaduan masyarakat kita.
KESIMPULAN
Sebagai
kesimpulan, kita dapat melihat kepentingan menjaga perpaduan agar kita dapat
hidup dalam keadaan harmoni. Pelbagai usaha yang telah dilakukan oleh pihak
kerajaan seperti menekankan penggunaan bahasa melayu sebagai bahasa pengantar
di semua sekolah agar dapat membantu komunikasi antara masyarakat. Bahasa yang
sama memudahkan kita berkomunikasi untuk saling berkenalan dan memahami antara
satu sama lain. Ini antara cara perpaduan itu dipupuk. Seterusnya ialah dengan
memberikan hak sekolah vernakular agar mereka melihat bangsa mereka tutur
diiktiraf dan diberi ruang untuk mendidik anak bangsa mereka dengan acuan
mereka sendiri.
Animasi
Upin dan Ipin merupakan suatu contoh usaha yang amat cemerlang dalam menyemai
semangat perpaduan dalam kalangan masyarakat. Kanak-kanak yang menonton
rancangan ini dapat melihat suasana hidup dalam masyarakat majmuk. Cara-cara
setiap watak berkawan, dan cara merek menyelasikan konflik antara mereka. Hal
ini sudah tentu dapat menanam sikap saling mnghormati individu yang berbeza
agama,bangsa dan budaya dengan kita.
Perpaduan
masyarakat merupakan perkara yang perlu dipelihara bersama. Jika kita tidak
mengambil endah, usaha berpuluh tahun yang dilakukan oleh pelbagai pihak akan
musnah. Negara yang mempunyai perpaduan yang lemah, tidak mampu membangun
dengan baik. Oleh itu, amatlah perlu kita menitikberatkan soal menjaga
perpaduan dengan melakukan pelbagai usaha agar masyarakat peka dengan perkara
ini.
Sebagai
rakyat malaysia, kita perlulah berlapang dada dan bertoleransi untuk hidup
berjiran dengan mereka yang mempunyai gaya hidup yang berbeza dengan kita.
Janganlah pula kita berprasangka dengan mereka. Tiada jalan lain untuk memahami
dan mengenali mereka melainkan kita bersosial dengan mereka. Jalinkan hubungan
yang erat sesama komuniti dalam masyarakat agar kita dapat bersama-sama
membentuk perpaduan yang kukuh
memelihara keharmonian masyarakat.
APENDIKS/RUJUKAN :
1. Shamsul Amri Baharuddin. (2014). Perpaduan, Kesepaduan, dan Penyatupaduan :
Satu Negara, Satu Akar, Tiga Konsep Keramat. Dimuat turun pada 30 Oktober
2015 daripada
2. Wikipedia. (2015). Upin & Ipin. Dimuat turun pada 31 Oktober 2015 daripada
3. Wikia. (2015). Wiki Upin dan Ipin : Dugaan. Dimuat
turun pada 31 Oktober 2015 daripada http://ms.upinipin.wikia.com/wiki/Dugaan
4. Wikia (2015). Wiki Upin dan Ipin : Jambatan Ilmu. Dimuat turun pada 1 November
daripada http://ms.upinipin.wikia.com/wiki/Jambatan_Ilmu
5. Youtube. (2015). Upin Ipin Al-Kisah Hari Raya 2015 Musim 9 Episod 3. Dimuat turun
pada 1 November 2015 daripada https://www.youtube.com/watch?v=GkNCtsjYhDk
6. Youtube. (2015). Upin Ipin Al-Kisah Malam Puasa Musim 9 2015 Episod 3. Dimuat turun
pada 1 November 2015 daripada https://www.youtube.com/watch?v=rKaxIErfm7U
7.
Wei, C.. (2012) Perpaduan dan Intergrasi National.
Dimuat turun pada 31 Oktober 2015 daripada http://www.slideshare.net/ChinWei1/usaha-dan-strategi-yang-diambil-oleh-kerajaan-bagi-memantapkan-usaha-mencapai-perpaduan-dan-inter
8. Wikia. (2015). Wiki Upin dan Ipin : Senarai
Watak Upin dan Ipin. Dimuat turun pada 1 November 2015 daripada
