1.0 PENGENALAN
Dalam
arena perniagaan, bagi meneruskan kelangsungan hidup syarikat atau pun bisnes
yang dilakukan, individu atau pun syarikat perlu memahami saluran
agihan,jenis-jenis saluran agihan dan fungsi-fungsinya dengan baik agar dapat
merumuskan strategi yang tepat bagi mencapai matlamat dan objektif sesebuah
syarikat.
Seiring
dengan perubahan zaman, lebih-lebih lagi dengan adanya akses internet,
urusniaga menjadi lebih cepat dan efisien. Perubahan dalam cara menguruskan
perniagaan, cara aliran saluran agihan serta sistem-sistem yang digunakan baik
daripada pengeluar, pemborong, ejen dan peruncit, turut berubah dan berkembang
seiring dengan perkembangan zaman serta kemajuan sains dan teknologi.
Bagi
memastikan keuntungan dapat dijana, risiko kerugian dapat dikurangkan,
serta pemasaran barangan dapat diluaskan
dengan cepat, kita harus memahami stail perniagaan pada masa kini dan meniru
atau menambaik sekirnya perlu.
Contoh
perubahan yang drastik dapat kita lihat pada perkhidmatan dobi. Dahulunya kita
hantar pakaian ke kedai, dan kita ambil kemudian. Kini sudah banyak kedai dobi
terbuka 24 jam, yang bersifat layan diri, malah ada yang turut menawarkan
khidmat mengambil pakaian daripada rumah, menghantar ke rumah, menggosok dan
melihat pakaian. Tidak lama kemudia ditambah pula dengan kedai dobi terbuka
yang juga berfungsi sebagai ’cafe’, iaitu makanan dan minuman dijual secara
ringkas. Malah, sudah ada kedai dobi yang mempunyai perkhidmatan wifi yang
pantas bagi pelanggan mereka! Begitu juga kedai buku yang berubah menjadi ’book
cafe’ iaitu membaca sambil makan dan minum secara santai. Ini semua perlu
dilihat dengan teliti agar kita tidak ketinggalan dalam arena perniagaan walau
apapun produk atau perkhidmata yang kita tawarkan.
2.0
TAKRIFAN SALURAN AGIHAN
a. Saluran Agihan bermaksud saluran
perkhidmatan dan barangan lalui daripada pengeluar kepada pengguna, atau
merupakan perpindahan proses bayaran oleh pengguna kepada pengeluar, bagi
perkhidmatan yang diberi.
(Bussiness Dictionary.com)
b. Saluran agihan terbahagi kepada dua
iaitu saluran terus, seperti daripada pengeluar terus kepada pengguna, dan yang
menggunakan perantara seperti pengedar, ejen, peruncit, dan pemborong. Setiap daripada pengantara,
akan menerima barangan pada harga tertentu, dan harga itu akan terus meningkat
apabila berpinda daripada perantara kepada perantara yang seterusnya, hinggalah
sampai kepada pembeli.
c. Contoh mudah bagi saluran agihan yang
menggunakan perantara ialah serbuk kopi. Serbuk kopi melalui pelbagai saluran
agihan yang bermula daripada peladang, kepada pengeksport, pengimport, pengedar
dan seterusnya kepada peruncit. Akhir sekali, pengguna akan membelinya daripada
peruncit.
2.2
JENIS-JENIS SALURAN AGIHAN
1.
Umumnya terdapat 4 jenis saluran agihan mengikut pasaran iaitu :
a.
Penjualan Langsung (Direct Selling)
b.Penjualan
Melalui Perantara (Intermediaries)
c.Agihan
Dual (Dual Distribution)
d.Saluran
Terbalik (Reverse Channel)
A.PENJUALAN LANGSUNG (DIRECT SELLING)
Penjualan langsung bermaksud memasarkan
dan menjual terus barangan tersebut kepada pelanggan. Antara contoh mudah
jualan langsung ialah penjaja. Pada masa kini, penjualan langsung juga dilakukan
dengan menghubungi pelanggan melalui aplikasi Whatsapp, Facebook, e-mel dan
sebagainya dengan mengambil manfaat daripada kemudahan internet. Dalam saluran
penjualan langsung, penjual akan berurusan terus dengan pelanggan.
Adakalanya saluran penjualan langsung
menggunakan cara Pemasaran Pelbagai Peringkat (Multi Level Marketing). Dalam
sistem pemasaran pelbagai peringkat, penjual akan menerima bayaran, atas jualan
yang penjual lakukan, dan penjual juga akan menerima bayaran atas jualan yang
dilakukan oleh penjual lain yang direkrut atau ditaja oleh penjual tersebut.
Manakala bagi sistem pemasaran
tunggal(Single Level Marketing), penjual hanya menerima bayaran hasil daripada
jualan mereka sahaja. Contohnya ialah menjual barangan seperti sabun, perhiasan
badan atau makanan dari rumah ke rumah.
B.PENJUALAN MELALUI PERANTARA(INTERMEDIARIES)
Penjualan melalui perantara bermaksud
menggunakan perantara seperi pemborong dan peruncit bagi membolehkan barangan
itu diperolehi dan didapat oleh pelanggan ataupun pengguna. Cara
ini juga dinamakan sebagai penjualan tidak langsung.
Contoh saluran penjualan melalui perantara
ialah dari pengeluar kepada ejen, seterusnya kepada pemborong, kemudiannya
kepada peruncit, dan akhirnya barangan tersebut berakhir di tangan pengguna.
Kaedah ini sering digunakan apabila terdapat banyak pengeluar kecil dan
peruncit kecil. Dalam situasi ini, ejen akan memainkan peranan untuk
mengoordinasikan bekalan barangan secara keseluruhannya dengan teratur dan
sistematik. Antara contoh carta alir penjualan melalui perantara ialah :
i.Pengeluar à Ejen/Broker à Pemborong à Peruncit à Pengguna.
ii.Pengeluar à Gedung Sendiri à Pengguna.
iii.Pengeluar à Pemborong à Peruncit à Pengguna.
iv.Pengeluar à Cawangan Sendiri à Pengguna.
v.Pengeluar à Pesanan Melalui e-Mel à Pengguna.
C. AGIHAN DUAL (DUAL DISTRIBUTION)
Agihan dual membawa maksud kepelbagaian
saluran agihan yang digunakan oleh pemborong dan pengeluar secara serentak bagi
mancapai sasaran akhir mereka iaitu pengguna. Mereka iaitu pengeluar dan
pemborong boleh menjual terus kepada pengguna atau kepada syarikat lain untuk
dijual semula. Kaedah ini menggunakan beberapa saluran agihan bagi sasaran
pasaran yang sama. Maka agihan ini boleh menimbulkan konflik antara saluran
agihan.
Contohnya ialah pemilik francais, memberi
lesen operasi kepada mereka yang berniaga denga menggunakan francaisnya, dan
pada masa yang sama, pemilik francais juga membuka dan memiliki beberapa
francais sendiri.
D. SALURAN TERBALIK (REVERSE CHANNEL)
Saluran terbalik ni berbeza dengan
saluran-saluran di atas. Kalau kita perhatikan, persamaan antara saluran ialah
persamaan aliran, iaitu daripada pengeluar, kepada pengguna, dan melalui
perantara seperti ejen, pemborong dan peruncit bagi saluran tertentu.
Dengan berkembangnya teknologi saluran
terbalik dapat dilakukan. Contohnya ialah menjual barangan kitar semula kepada
syarikat-syarikat yang akan mengitar semula barang tersebut menjadi produk
baru. Antara barangan kitar semual seperti aluminium, plastik boleh kitar
semula dan kaca.
Kita dapat lihat di kebanyakan tempat,
mempunyai tong sampah yang mempunyai warna-warna tertentu dan terdapat label
jenis barangan yang harus dibuang ke dalam tong tersebut.
3.0 PERANAN
DAN AKTIVITI SALURAN AGIHAN
Terdapat sebab-sebab tertentu yang
menyebabkan kita memilih sesuatu tempat ataupun saluran agihan tertentu. Hal
ini disebabkan, terdapat saluran agihan tertentu yang dapat menjatuhkan jualan
kerana pelbagai sebab. Maka perlu diketahui dengan terperinci berkenaan peranan
dan akviti-akviti yang dilakukan oleh mereka, bagi membantu kita membuat
pilihan saluran agihan yang terbaik bagi memastikan kita membolah keuntungan
yang baik.
Saluran agihan juga melibatkan kaedah
jualan dan lokasi. Cara-cara menjual
termasuklah jualan langsung, pemborong, dan peruncit. Jualan langsung tidak
melibatkan orang tengah. Kita menjual terus kepada pengguna, seperti memiliki
kedai dan menjual sendiri barangan kita, menggunakan katalog atau menjual
secara atas talian. Menggunakan pemborong untuk memborong barangan kita
membolehkan barang-barang kita diedar ke dalam pelbagai saluran agihan yang
tidak dapat dicapai oleh kita. Menggunakan peruncit pula, melibatkan barangan
kita dinaikkan harga yang dipanggil sebagai ’mark up’ agar peruncit mendapat
keuntungan hasil dari menjual barangan kita.
Antara beberapa peranan dan aktiviti
saluran agihan ialah :
i. Maklumat (Information)
ii. Promosi (Promotion)
iii. Hubungan (Contact)
iv.Rundingan (Negotiation)
i.MAKLUMAT (INFORMATION)
Fungsi ini melibatkan mengumpulkan
maklumat dan mengedarkan maklumat tentang kaji selidik pemasaran. Ini penting
bagi merancang strategi pemasaran. Dalam saluran agihan, akan ada pihak yang
dipanggil sebagai orang tengah. Fungsi utama mereka ialah mengumpulkan maklumat
agar dapat membantu meningkatkan prestasi jualan,kecekapan, pengurusan serta
produk yang dipasarkan. Contohnya mereka mendapatkan maklum balas pengguna
berkenaan aduan-aduan sekiranya ada serta cadangan penambahbaikan daripada
pengguna perkhidmatan ataupun barangan yang ditawarkan.
Mereka akan melihat dan mengkaji
permintaan pengguna semasa serta persaingan yang mereka hadapi dalam memasarkan
produk atau perkhidmatan mereka kepada pengguna atau pelanggan mereka. Maklumat
yang diperoleh akan dinilai dan dianalisis, dan akan dihantarkan kepada
pengeluar akan penambahbaikan dapat dilakukan bagi memperbaiki hasil jualan dan
meningkatkan prestasi jualan.Selain itu, mereka turut berperanan dalam
memberikan maklumat terkini tentang produk atau/dan perkhidmatan terbaru yang
ditawarkan seperti perubahan pada sistem perkhidmatan, harga, ataupun
penambahbaikan pada rekaan dan harga produk yang ditawarkan pada pengguna.
Dengan sentiasa memberikan maklumat
terkini kepada pengguna/pembeli/pelanggan, mereka akan terdorong untuk mencuba
produk atau perkhidmatan baru sekiranya produk yang sedia ada itu mempunyai
prestasi yang baik. Sebarang aduan atau kekurangan, pada produk atau
perkhidmatan sekiranya dimaklumkan oleh pengguna kepada orang tengah dan
diselesaikan dengan segera oleh pengeluar, hal ini akan memberikan imej yang
amat baik sebagai mempunyai sistem pengurusan yang cekap dan efisien. Pengguna
mudah tertarikh yang pembekal produk atau pekhidmatan yang mempunyai sistem
pengurusan yang cekap dan efisien. Ini tentunya akan memberikan impak yang
positif pada keuntungan yang diperolehi hasil dari jualan yang meningkat.
ii.PROMOSI (PROMOTION)
Fungsi ini melibatkan mengembangkan dan
menyebarkan maklumat serta memberi akses komunikasi tentang tawaran bagi
barangan. Mereka yang terlibat dalam memberi promosi, akan berperanan untuk
menarik pelanggan dan menggalakkan mereka untuk membeli perkhidmatan ataupun
barangan yang ditawarkan. Mereka menyebarkan promosi jualan melalui hubungan
secara personal dengan pengguna tetap, atau/ dan menggunakan media sosial untuk
memaparkan promosi bagi perkhidmatan atau barangan yang ditawarkan.
Seiring dengan perkembangan semasa,
cara-cara mempromosikan barangan juga bertambah dan menjadi semakin unik. Ada
kedai yang menggunakan maskot dan memakai kostum maskot sambil mengedarkan kertas promosi
barangan atau perkhidmatan mereka.
Ada juga memuat naik video di media sosial
seperti facebook dan menggunakan saluran video popular seperti youtube. Dengan
bertambahnya ’view’ iaitu jumlah orang yang telah menonton video tersebut,
beserta bertambah bilangan ’Like’ iaitu ikon yang menandakan video tersebut
adalah baik, ditambah lagi dengan komentari yang positif, akan memberi hasil
yang positif kepada hasil promosi barangan atau perkhidmatan tersebut.
Ada juga yang menunjukkan maklumbalas
positif daripada pelanggan dengan memuatnaik maklumbalas pelanggan kepada
barangan tersebut. Ini merupaka satu teknik promosi yang dapat mencadangkan
kepada pengguna bahawa produk ini mendapat sambutan yang baik dan positif dalam
kalangan pengguna.
Mereka yang terlibat dengan bidang promosi
akan sentiasa peka dalam mencari ruang-ruang promosi yang kreatif dan logik
agar promosi tersebut sampai kepada pengguna yang berminat pada produk atau
perkhidmatan tersebut.
iii.MENANGGUNG RISIKO (RISK TAKING)
Fungsi ini melibatkan saluran agihan
menanggung risiko komersial tertentu dengan menguruskan saluran agihan
tersebut, seperti memegang stok barangan. Perantara mengambil risiko dalam
proses mengedarkan barangan. Hasilnya mereka membebaskan pengeluar daripada
menanggung risiko pengurusan barangan. Maka, pengeluar dapat memberikan tumpuan
dalam mengeluarkan barangan.
Contohnya tempat menternak ayam akan fokus
kepada mengeluarkan dan menghasilkan ayam pada suatu jumlah mengikut permintaan
pemborong. Sekiranya terdapat banyak pemborong, maka ejen akan berperanan
menguruskan segala permintaan pemborong dan menyatakan jumlah yang diinginkan.
Kemudian ejen tersebut akan mengambil ayam-ayam tersebut lalu diedarkan kepada
pemborong. Dalam konteks ini, ejen tersebut menangung risiko kerugian kerana
menguruskan ayam tersebut. Apabila ejen tersebut menyerahkan ayam-ayam tersebut
kepada pemborong, maka pemborong turut menanggung risiko tersebut. Pemborong
pula akan mengedarkan kepada peruncit. Seterusnya peruncit pula akan menanggung
risiko kerugian sekiranya ayam-ayam tersebut tak dapat dijual atau tidak habis
dijual. Akhirnya mengikut carta alir ini, ayam-ayam akan berakhir di tangan
pembeli.
Selok-belok pengedaran dan memegang stok
barangan, dalam kes ini, ayam-ayam perlu diuruskan dengan baik dan berhati-hati
bagi mengelakkan kerugian atau bagi mengelakkan berkurang keuntungan.
Setelah jelas dengan risiko yang
ditanggung oleh saluran agihan, kita dapat lihat bahawa pengeluar tidak perlu
lagi memikirkan beban risiko tersebut. Fokus pengeluar adalah berkisar tentang
untuk rugi dalam konteks yang lain pula sebagai pengeluar, dan ini memudahkan
pengeluar menguruskan risiko mereka sebagai pengeluar tanpa terlibat dalam
menguruskan risiko kerugian yang ditanggung oleh ejen, pemborong dan peruncit.
iv.RUNDINGAN (NEGOTIATION)
Fungsi ini melibakan pencapaian
persetujuan bersama bagi tawaran harga barangan dan terma-terma lain yang
berkaitan dengan barangan tersebut. Urusniaga jual beli tak dapat dilaksanakan
tanpa persetujuan bersama antara penjual dan pembeli. Antara skop kerja
perunding dalam bidang pemasaran ialah mencari ruang-ruang yang berpotensi
untuk membekalkan barangan kepada
mana-mana saluran agihan yang berminat pada barangan atau perkhidmatan yang
ditawarkan.
Mereka perlulah sentiasa peka dengan
peluang-peluang baru, serta ruang pasaran yang muncul atau berpotensi di
tempat-tempat tertentu. Perunding akan berunding dengan syarikat tertentu
contohnya pemborong untuk menetapkan harga bagi barangan yang mereka akan
bekalkan dan jumlah ’mark up’ iaitu peningkatan harga barangan yang akan
berlaku apabila pemborong mengedarkan barangan kepada peruncit, agar pemborong
dapat mengira kemungkinan keuntungan yang akan diperolehi.
Sekiranya pemborang berpuas hati dengan
harga yang ditawarkan, berserta dengan syarat-syarat tambahan sekiranya ada,
maka urusniaga dapat dilaksanakan antara kedua pihak tersebut.
Selepas selesai rundingan antara pengeluar
dan pemborong, seterusnya berlangsung pula rundingan antara pemborong dengan
peruncit. Apabila syarat-syarat dan harga yang ditetapkan dipersetujuai
bersama, maka barangan yang ditawarkan berpindah daripada pemborong kepada
peruncit. Akhir sekali berlaku pula rundingan antara peruncit dan pengguna atau
pembeli. Sekiranya peruncit memberikan ruang untuk tawar-menawar, maka proses jual beli berlaku apabila kedua-duanya
bersetuju dengan harga yang ditawarkan oleh peruncit atau pembeli.
Rundingan tidak berlaku sekiranya peruncit
meletakkan harga tetap, atau juga dipanggil harga mati kepada barangan atau
perkhidmatan yang ditawarkan.
4.0 STRATEGI
BAGI SYARIKAT
PENGELUAR
PAKAIAN MUSLIMAH DI
MALAYSIA
1.MENGGUNAKAN SISTEM EJEN ’DROPSHIP’ SECARA MELUAS.
Apa
itu ejen dropship? Ejen dropship
merupakan peruncit yang menjual barang kepada pembeli tanpa memiliki barang
atau melihat barang tersebut secara fizikal.
Bagi ejen dropship, mereka akan mengiklankan pakaian muslimah di laman
sosial seperti facebook dan instagram. Apabila ada pembeli yang berminat
membeli, pembeli akan membayar kepada ejen tersebut secara atas talian, bank in
atau secara terus dan memberikan maklumat yang diperlukan seperti alamat, nama,
dan nombor telefon. Seterusnya ejen akan menerima bayaran tersebut daripada
pembeli dan membuat bayaran bagi barang tersebut kepada pengeluar
pengeluar,termasuklah memberikan butiran pembeli. Kemudian pengeluar akan
mengeposkan atau menghantar barang yang dibeli kepada pembeli. Keuntungan yang
diperolehi oleh ejen telah ditetapkan oleh pengeluar atau berdasarkan
persetujuan bersama.
Sistem ini merupakan satu sistem yang
popular dalam kalangan remaja yang tidak mempunyai modal yang mencukupi untuk
memulakan perniagaan. Bagi remaja dan anak muda yang ingin berjinak dengan
perniagaan mereka akan memilih untuk menjadi ejen dropship. Pengeluar perlu
mengambil peluang ini dengan menwarkan peluang kepada mereka. Pengeluar dapat
berjimat dengan tidak perlu membayar pekerja untuk menjual pakaian muslimah dan
ejen dropship sendiri akan bekerja bagi menjana pendapatan. Ini dapat
memberikan alternatif selain dari menggunakan saluran agihan yang sedia ada.
2. MENGELUARKAN PAKAIAN MENGIKUT
FESYEN TERKINI
Selain daripada menuntut aurat, sebagai nilai
tambahan iaitu fesyen yang sesuai dengan syarat adalah harus. Sudah lumrah
manusia ingin kelihatan kemas, cantik untuk kepuasan diri sendiri umumnya. Maka
sebagai pengeluar pakaian muslimah, fesyen yang dihasilkan perlulah memaparkan
imej muslimah kontemporari yang dapat menurut aurat disamping bergaya dan
memakai pakaian yang sesuai dengan trend muslimah masa kini.
Kaji selidik perlulah dilaksanakan dengan
melihat kepada sasaran pelanggan. Trend fesyen remaja dapat diperhatikan dengan
melihat kepada cara remaja berpakaian. Kita haruslah memberi fokus yang utama
kepada remaja yang sedang mengikuti pengajian di institut pengajian tinggi.
Muslimah ke kelas atau kuliah setiap hari, sudah tentu rasa tidak senang
apabila mereka merasakan memakaikan pakaian yang sama sahaja ke kelas ataupun
pakaian yang hambar.
Dalam kalangan mereka ada yang mempunyai
idea-idea tersendiri dalam meragakan pakaian mereka dan tudung mereka. Kalau
kita perhatikan, terdapat pelbagai cara memakai tudung dengan memusingkannya
dengan gaya yang tersendiri atau ada tudung yang memang senang dipakai dan
sudah direka begitu. Untuk melihat pelbagai fesyen muslimah yang unik, saya
sarankan berkunjung ke UIAM GOMBAK bagi melihat muslimah di UIAM (Universiti
Islam Antarabangsa Malaysia) memperagakan fesyen mereka di universiti mereka.
Saya lihat sendiri pelbagai fesyen yang menarik dan unik, serta releven. Hal
ini disebabkan terdapat pelbagai pelajar dari pelbagai negara islam di seluruh
dunia, datang menuntut ilmu di sana.
Tempat itu dapat menjana idea yang baik,
bagi menghasilkan rekaan fesyen baru yang dapat dihasilkan untuk memenuhi permintaan pasaran yang sememangnya
sentiasa menginginkan fesyen muslimah yang terbaru dan selari dengan syariat
islam.
3. MENGGUNAKAN PERUNDING (NEGOTIATOR)
Pengeluar boleh menggunakan khidmat
perunding sama ada dengan menggunakan perunding luar ataupun mewujudkan jawatan
perunding dalam syarikat mereka. Perunding merupakan antara tenaga kerja utama
yang akan memainkan pernan mencari ruang berpotensi bagi mengedarkan barangan
kepada pemborong di tempat-tempat tertentu.
Mereka juga berperanan di samping
berunding, mereka harus ditugaskan untuk membawa imej syarikat pengeluar.
4. MENGGUNAKAN SISTEM SALURAH AGIHAN DUAL (DUAL DISTRIBUTION SYSTEM)
Pengeluar pada fikiran saya, harus
mempunyai kedai runcit sendiri untuk menjana keuntungan serta berperanan
sebagai kedai contoh bagi mereka yang ingin memulakan perniagaan runcit dalam
bidang menjual pakaian muslimah di Malaysia.
Pengeluar juga pada masa yang sama perlu membuat laman sesawang, ’page’
di facebook, menggunakan aplikasi
instagram dan whatsapp bagi mempromosikan produk mereka.
Dalam era sains dan teknologi, media
sosial perlu dimanfaatkan sepenuhnya bagi mempromosi, memasarkan barangan,
mencari ejen dropship, mencari pemborong, peruncit dan pembeli.
5.0 KESIMPULAN
Secara ringkasnya, kita perlulah memahami
selok-belok saluran agihan dan perubahan yang berlaku kepada saluran agihan
tersebut serta penambahan fungsi bagi perantara sepanjang aliran agihan
tersebut. Hal ini bagi membolehkan kita mencapati objektif yang ditetapkan oleh
syarikat, sama ada sebagai pengeluar, pemborong, ejen ataupun peruncit.
Bagi menguruskan syarikat pada masa kini,
akses kepada maklumat terkini contohnya dalam bidang fesye muslimah amatlah
penting. Segala fesyen-fesyen terkini yang menjadi perhatian perlu diperhatikan
dan dikaji, agar dapat dilihat, paten-paten yang dicari atau gabungan warna
atau jenis fabrik yang menjadi kegemaran tren terkini.
Contohnya, ada syarikat pengeluar pakaian
muslimah mengeluarkan pakaian yang dipanggil ’Feedmilk’. Ini adalah pakaian
muslimah yang memudahkan ibu menyusukan bayi mereka kerana terdapat ruang yang
di bahagian dada yang dapat dibuka dengan mudah bagi menyusukan bagi. Bahagian
yang dibuka itu direka agar terlindung dan ditutup dengan baik dengan beberapa
lapisan fabrik ringan yang mempunyai warna yang tebal tetapi muda dan menarik.
Selain daripada barangan yang ditawarkan, khidmat pelanggan juga perlu dijaga
antara sama ada antara pengeluar dengan ejen, ejen dengan pemborong, pengeluar
dengan pemborong, pemborong dengan peruncit, dan peruncit dengan pembeli.
Perkhidmatan yang baik meninggalkan kesan yang positif dan pelanggan yang
sukakan cara layanan kita pastinya akan berurusan lagi dengan kita pada masa
akan datang.
Akhir kata, strategi perlulah dirangka dan
ditambah baik dari semasa ke semasa. Terdapat kemungkinan strategi yang relevan
pada tahun lalu sudah lagi tidak releva pada tahun ini. Perubahan yang berlaku
dalam arena perniagaan berubah dengan begitu pantas hasil daripada gelombang
globalisasi ini semenjak berkembangnya sains dan teknologi. Penambahbaikan
terhadap sistem syarikat perlulah dilakukan dari segenap aspek dari semasa ke
semasa.
RUJUKAN :
1. Bussiness Dictionary.(2016). Distribution Channel. Dimuat turun pada
5 Mac 2016 daripada http://www.businessdictionary.com/definition/distribution-channel.html
2. Boundless.(2015). Types of Marketing Channels.
Dimuat turun pada 5 Mac 2016 daripada https://www.boundless.com/marketing/textbooks/boundless-marketing-textbook/marketing-channels-11/marketing-channels-in-the-supply-chain-76/types-of-marketing-channels-387-4051/
3. Chand, S.(n.d). Roles of Channel Distribution and Physical Distribution of Goods.
Dimuat turun pada 6 Mac 2016 daripada
4. Riley, J.(2011). Q&A – Outline The Role of a Distribution Channel. Dimuat turun
pada 6 Mac 2016 daripada http://www.tutor2u.net/business/blog/qa-outline-the-role-of-a-distribution-channel
5.Singh, S.(n.d). What is The Role of Channel
of Distribution. Dimuat turun pada 6 Mac 2016 daripada http://www.preservearticles.com/2012022923845/what-is-the-role-of-channel-of-distribution.html
6. Ashe, S., Edmunds.(n.d). The Major
Functions of a Distribution Channel. Dimuat turun pada 6 Mac 2016 daripada http://smallbusiness.chron.com/major-functions-distribution-channel-59769.html
7. MyJobSearch.(n.d). Commercial Sales Negotiator. Dimuat turun pada 6 Mac 2016 daripada http://myjobsearch.com/careers/commercial-sales-negotiator.html
